Pune: Kraj u kojem tradicija sitara živi
Pune, glavni grad indijske države Maharashtri, poznat je po svojoj bogatoj kulturnoj baštini i tradiciji ručne izrade sitara, jednog od najkarakterističnijih indijskih muzičkih instrumenata. Sitar je alat koji uživa veliku popularnost širom sveta, naročito zahvaljujući legendarnim izvođačima poput Pandit Ravi Shankara i Vilayat Khana, koji su ga predstavili međunarodnoj publici. Ovaj članak istražuje kako se staro majstorstvo izrade sitara u Miraju, u okrugu Sangli, suočava s modernim izazovima, ali i kako se do cilja dolazi kroz složen i strpljiv proces.
Kultura zvuka i povijest izrade sitara
Umjetnost izrade sitara ima dugu tradiciju koja datira više od 300 godina. Grad Miraj postao je poznat kao središte ove zanatske vještine, privlačeći mnoge eminentne umetnike koji su koristili ovde napravljene instrumente. Njihova muzika je prožela srž indijske klasične muzike, a izvođači poput Pandit Bhimsen Joshi i Ustad Rashid Khan doprineli su globalnoj prepoznatljivosti sitara.
Majstori sitara iz Miraja posvetili su desetljeća usavršavanju svog zanata, često radeći u skromnim uslovima. Prethodna generacija obrtnika je ulagala ne samo trud već i svoje srce kako bi stvorila instrumente sposobne da prenesu duboke emocije kroz zvuk. No, do danas se tradicija izrade sitara suočava s izazovima.
Moderni izazovi i promene u zanatu
Danas, majstori poput Mohsina Mirajkara, koji se bavi izradom sitara već četrdeset godina, primećuju opadanje zanimanja mlađih generacija za ovaj zanat. "Količina truda potrebnog za izradu sitara je neizmjerna", kaže on, naglašavajući da mladi često radije biraju modernije karijere koje donose brži novčani prihod, kao što su inženjerstvo ili IT.
Osim smanjenja broja obrtnika, na tradicionalne proizvođače sitara uticala je i masovna proizvodnja. Proizvodni procesi u velikim fabrikama često ne mogu da se mere s ručnom izradom koja osigurava jedinstven kvalitet i zvuk svakog instrumenta. U tom kontekstu, rezervacija prostora za obuku mladih majstora postaje hitna potreba kako bi se sačuvala ova dragocena tradicija.
Proces izrade: Od bundeve do sitara
Izrada sitara je složen i dugotrajan proces koji zahteva znanje, veštinu i predanost. Uključuje mnoge faze – od odabira prave bundeve, koja se koristi kao rezonator, do konačnog oblikovanja instrumenta.
Proizvođači opisuju kako se bundeva najpre uranja u vodu radi omekšavanja, a potom se suši kako bi se postigla odgovarajuća čvrstoća. U tom trenutku, oblikuje se šuplje telo instrumenta. "Poliranje i dodavanje drugih komponenata kao što su vrat, most i žice slede nakon oblikovanja," objašnjava Imran Salim, još jedan majstor sitara iz Miraja. Svaki sitar može zahtevati između 20 i 25 dana rada, a svaki korak u tom procesu zahteva izuzetnu preciznost.
Budućnost zanata
Na horizontu se nazire svetla nada. Mnogi proizvođači veruju da će kroz posvećene centre za obuku i edukaciju mladi ljudi ponovo otkriti lepote tradicionalne muzike i veština izrade instrumenata. Povećana potražnja za sitarima u zemljama poput SAD-a, Nemačke i Velike Britanije pruža mogućnosti za rast tržišta, iako se trenutni kapaciteti proizvodnje bore da slede taj trend.
Ručne izrade sitara možda je sve manje, ali duh indijske muzike i tradicije živi kroz ove melodične instrumente. Umjetnici, proizvođači i obožavaoci muzike nastavljaju borbu za očuvanje umetnosti koja ne samo da obogaćuje zvučni pejzaž, već oslikava i bogatu kulturu Indije.
